Tên gọi chung của bé Tự kỷ - VIP

Nguồn gốc của cách gọi “trẻ VIP”

Theo tìm hiểu thì Việt Nam, cụm từ “trẻ VIP” xuất hiện trong cộng đồng phụ huynh có con rối loạn phổ tự kỷ (ASD) hoặc rối loạn phát triển khác từ khoảng giai đoạn 2015–2017, và được lan truyền mạnh qua các nhóm mạng xã hội, diễn đàn cha mẹ như:

• “Cha mẹ trẻ tự kỷ Việt Nam” 
• “Cộng đồng cha mẹ trẻ VIP”
• “Hội cha mẹ đồng hành cùng trẻ đặc biệt”
• Mạng lưới Tự kỷ Việt Nam - VAN (Group)

Từ VIP — như mọi người cũng biết thì là viết tắt của Very Important Person (người rất quan trọng) — và được các phụ huynh sử dụng như một cách nói ẩn dụ, trìu mến và tích cực thay cho các từ ngữ nặng nề như “trẻ tự kỷ”, “trẻ rối loạn phát triển” hoặc “trẻ đặc biệt” vốn dễ gây cảm giác kỳ thị hoặc thương hại. 

Ý nghĩa của cách gọi “VIP”

Như những gì mình hiểu thì mắt không thấy tim không đau, dường như cách gọi con mình là trẻ VIP thường mang lại cảm giác giảm kỳ thị – nâng giá trị của trẻ / hoặc bé. Từ VIP gợi lên cảm giác được trân trọng, được yêu thương, được ưu tiên, chứ không phải “bất thường”. Khi tìm kiếm và hỏi thì nhiều phụ huynh thường chia sẻ rằng gọi con là VIP để nhắc mình mỗi ngày rằng con mình đặc biệt, không phải vì con kém hơn, mà vì con cần mình hơn. 

Và hơn hết, ngôn ngữ ảnh hưởng trực tiếp đến cách xã hội nhìn nhận một nhóm người! Thay vì nói “trẻ bệnh”, “trẻ chậm phát triển”,”trẻ tự kỷ”, “trẻ tật nguyền”, thì “trẻ VIP” là một ngôn ngữ nhân văn và hoà nhập hơn. Ngôn ngữ tích cực giúp chuyển hướng từ việc “gán nhãn bệnh lý” sang “thấu hiểu sự khác biệt”.

Ở nước ngoài, việc gọi tên các trẻ tự kỷ mang ý nghĩa trung lập hơn. Điểm chung thường dùng ngôn ngữ trung tính, nhân văn, không mang định kiến:

• Neurodiverse children (Trẻ đa dạng thần kinh)
• Special needs children (Trẻ có nhu cầu đặc biệt)
• Children on the spectrum (Trẻ trong phổ tự kỷ)
• Ở Nhật “子どもたちの特別な発達 (Trẻ có phát triển đặc biệt)”
• Ở Hàn Quốc “발달장애 아이들 (Trẻ phát triển khác biệt)”

Vậy bạn gọi con bạn là gì?

Với tôi thì gọi tên con, hãy xem con là một bé bình thường dù bé có bất bình thường. Thường hãy tự bản thân vợ chồng tôi thuyết phục chính bản thân mình hãy xem con là con và là một bé bình thường như báo bé khác, chúng tôi luôn quan niệm rằng con đang lớn và con cần sự đồng hành của cha mẹ và xuyên suốt quá trình đồng hành đó, ba mẹ là bạn và là người hỗ trợ bé tốt nhất.

Việc gọi Vip là cộng đồng đang gọi tên các bé với một ngôn ngữ trân trọng hơn, tuy nhiên với quan điểm cá nhân của tôi thì tôi  không gọi con là VIP và với người khác tôi cũng sẽ không gọi là VIP với con mình, con mình có tên mình sẽ gọi con mình với tên thật của bé, để bé hiểu và tập dần hiểu - cuộc sống vốn dĩ không công bằng và nên chấp nhận là chính bản thân bé. 

Trân Trọng